en andere vitamines zijn ook zinvol

Regelmatig verschijnen in de media berichten dat het slikken van vitaminepreparaten onnodig is, dure urine oplevert en soms zelfs gevaarlijk kan zijn. Dat laatste is waar, in zeer beperkte mate, maar daarover hieronder meer.

Vitamines, de naam zegt het al, zijn nodig voor het leven. Zonder vitamines zou een mens binnen weken tot maanden overlijden. Het Voedingscentrum heeft een lijst met Aanbevolen Dagelijkse Hoeveelheid die gebaseerd is op gegevens van de Gezondheidsraad. Hierin worden de aanbevolen hoeveelheden van vitamines en mineralen gemeld die nodig zijn om gezond te blijven.

En het is waar, iemand die zich strikt aan deze hoeveelheden houdt – uitzonderingen daargelaten – zal geen aandoeningen door een tekort ontwikkelen.

Onderzoek naar de óptimale hoeveelheden vitamines en mineralen is echter nog maar weinig verricht. Het voorkomen van een gebreksziekte is namelijk iets anders dan het bevorderen van een optimale gezondheid. En die optimale hoeveelheden zijn dus nauwelijks bekend.

Wat wel bekend is van diverse vitamines zijn de maximaal toelaatbare hoeveelheden. Of, juister nog, de maximale bloedspiegels die bepaalde vitamines zouden mogen hebben.

Want, zoals gezegd, teveel van bepaalde vitamines kan ook ongunstig zijn.

Onze voeding

Onze voeding bevat vitamines en mineralen. Volgens het Voedingscentrum krijgt iemand die  volgens de Schijf van Vijf eet, voldoende van alles binnen. Dat geldt uiteraard als gemiddelde. Er is namelijk wel verschil tussen verse, oude, ingemaakte, ingevroren en biologische voeding. Biologische voeding blijkt toch gemiddeld zo’n 10 tot 30 (soms 50) procent meer goede stoffen te bevatten als niet-biologische. Als voorbeeld dan.

Dat geldt zeker ook voor bepaalde mineralen, omdat in kassenkweek vaak maar een beperkt aantal mineralen aan de grond c.q. het water wordt toegevoegd. En datzelfde geldt ook voor de kunstmest die gebruikt wordt op de ‘koude grond’.

Zo is in Nederland en heel West-Europa het gehalte aan het spoormineraal Selenium drie maal zo laag als in het Amerikaanse werelddeel. En Selenium is van groot belang voor o.a. de schildklier maar ook voor de afweer.

Optimale hoeveelheden zijn in het algemeen dus niet bekend, voor vitamines en mineralen. Lijkt het dan niet zinvol een zekere extra hoeveelheid te gebruiken?

Bijslikken

Tientallen leveranciers van multivitamines produceren een preparaat waarvan zij zeggen dat het de optimale hoeveelheden vitamines en mineralen bevat. Die zijn vaak 10 tot 100 maal zo hoog als de ADH. Voor zover mij bekend is er nog nooit iemand overleden aan het slikken van een multi(vitamine). Hoewel ik persoonlijk denk dat de gemiddelde hoeveelheden in de gemiddelde multi wel wat lager zouden kunnen zijn. Temeer omdat er natuurlijk wel degelijk iets in onze voeding zit, ook al is dat soms niet optimaal.

Je kunt dus een multi zien als een veiligheidsscherm, waardoor je in ieder geval nooit tekorten zult kunnen krijgen. Wat overigens het slikken van een multi niet als een vrijbrief voor laag kwalitatieve voeding maakt. Zo van: ik ben beschermd dus ik mag afval eten. En dat afval is dan de 80% van de voedingsmiddelen die in de supermarkt te koop is en waarvan zelfs de overheid vindt dat het gebruik ervan ontmoedigd zou moeten worden.

Maar ja, de commercie hè …

Inname en opname

Er bestaan grote verschillen in opname van vitamines en mineralen in het lichaam. Dat heeft met diverse factoren te maken, zoals de mate van behoefte eraan, de chemische stof waaraan het middel gebonden is, de darmflora van de persoon en specifiek transport. Het fraaiste voorbeeld hiervan is vitamine B12: sommige mensen missen een stofje, de zogenaamde Intrinsic Factor, dat zich aan vitamine B12 bindt waardoor het opgenomen kan worden. Deze mensen kunnen een tekort aan B12 krijgen (evenals vegetariërs en veganisten, omdat B12 vooral in vlees en eieren zit).

Dat gebrek aan B12 kan komen door een auto-immuunziekte van de maagwand. Maar ook door het slikken van maagzuurremmers als omeprazol en pantoprazol. En ook metformine, nog steeds het belangrijkste medicijn bij ouderdomsdiabetes, type 2.

Vitamine K wordt enigermate aangemaakt door de darmflora in onze dikke darm. Mensen met een goede darmflora zullen ongetwijfeld veel meer vitamine K aanmaken dan mensen met een slechte darmflora.

En het aardige van darmflora is ook nog dat deze andere vitamines voor ons kan aanmaken. Terwijl een slechte darmflora dus eerder vitamines aan onze darminhoud zal onttrekken.

Bijzondere omstandigheden

Onder bijzondere omstandigheden zijn van bepaalde vitamines veel hogere hoeveelheden nodig dan normaal. Zo is foliumzuur (vitamine B11) essentieel als iemand methotrexaat gebruikt. En hogere hoeveelheden zijn ook nodig bij zwangeren.

Biotine (vitamine B9) zorgt voor meer haargroei in bepaalde gevallen. Ook wanneer officieel geen gebrek bestaat. Vitamine B1 kan de zenuwen enigermate beschermen bij bepaalde chemo. Niacine (vitamine B3) en in mindere mate niacinamide kunnen de LDL-cholesterol bloedspiegel wat verlagen. Magnesium kan regelmatig helpen bij nachtelijke spierkrampen. En zo zijn er nog legio voorbeelden te geven, waarbij het gebruik van wat extra vitamines en mineralen kan helpen om de gezondheid te bevorderen.

Maar overmaat schaadt, soms

Vitamine B6 is een goed voorbeeld van een vitamine dat niet onbeperkt gebruikt mag worden. Een teveel ervan kan namelijk tot een aandoening van de zenuwen in benen en armen leiden, een neuropathie. Niet voor niets zijn de hoeveelheden B6 in de meeste multi’s aanzienlijk verlaagd in de afgelopen jaren.

Ook het gebruik van veel extra vitamine D kan zich tegen de mens keren. Te hoge bloedspiegels ervan kunnen tot allerlei verkalkingen in het lichaam leiden, met orgaanschade als gevolg.

Uit een (enkel) bevolkingsonderzoek is gebleken dat mensen die vitamine B12 bijslikken, gemiddeld korter leven dan degenen die dat niet doen. Of hier een oorzakelijk verband bestaat is onduidelijk. Het lijkt namelijk waarschijnlijker dat mensen met een aandoening die niet goed te behandelen is, zich wenden tot het gebruiken van extra middelen in de hoop hiermee hun kwaal goed te doen. Maar hoe zinnig B12 ook is, het is natuurlijk geen wondermiddel voor alle kwalen.

Conclusie

Het gebruik van een multivitamine kan meer goed doen dan kwaad, zolang het geen overdreven hoeveelheden bevat. Soms is het nuttig om bepaalde vitaminebloedspiegels te meten, teneinde zeker te weten dat de veilige grenzen niet overschreden worden.
Een multi kan echter nooit een goed en gezond voedingspatroon vervangen.

© 2025 Ton Windgassen